خاندان پهلوی

ه بود، که در جذب جوانان و گذراندن اوقات فراغت آنان موفقیت­هایی داشتند. هدف این خانه­ها فراهم آوردن امکانات مناسب برای مسافرت جوانان به کشورهای مختلف و آشنایی آنان به نقاط مختلف دنیا و نیز ایجاد زمینه­ی مناسب برای گذراندن اوقات فراغت جوانان بود.[6] این خانه­ها بیشتر مورد استفاده­ی جوانان مسافر و یا گروه­های گردشگر قرار می­گرفت. کاخ جوانان در دوره­ی پهلوی که در پی ناکارآمدی­های نظام آموزشی حاکم شکل گرفت و قرار شد این خلاء آموزشی با تاسیس کاخ جوانان پر شود که فرح پهلوی که به نوعی مجری برنامه­های فرهنگی غرب در ایران بود با هدف تثبیت حکومت چندین اقدام انجام داد که از جمله: گسترش رادیو و تلویزیون، ایجاد موزه هنرهای معاصر، فرهنگسرای نیاوران، جذب روشن­فکران، و تاسیس کاخ جوانان از جمله­ی این اقدامات بود. پس در نتیجه طرحی که در اواسط دهه­ی 1340(ه.ش) برای جذب جوانان در ایران پیاده شد. در اقتباسی از برنامه­ی سازمان­ها، انجمن­ها و موسساتی بود که در کشورهای مختلف به ویژه امریکا و اس رائیل در امور جوانان فعالیت داشتند. در دوره­ی نخست وزیری علی امینی در سال 1340 سازمانی به نام «سازمان رهبری جوانان» تاسیس شده بود که در واقع نخستین تشکل مربوط به جوانان به شمار می­رفت؛ و در زمینه­های مختلف چون ورزش، سخنرانی، تئاتر، موسیقی و البته به جز مسائل سیاسی به مدت چهار سال فعالیت کرد و به دلیل عدم استقلال مناسب از سوی جوانان به باشگاهی ورزشی تبدیل گردید.[7] در دوره­ی ایجاد کاخ جوانان اغلب دانشجویان و دانشگاه­های کشور سیاسی بودند و گروه­های مذهبی و غیرمذهبی در کشور فعالیت می­کردند، دست­اندرکاران حکومت که در جذب دانشجویان به خود ناموفق بودند، سعی می­کردند با ایجاد فضاهای متفاوت برای جوانان، از تمایل آنان به سمت سیاست جلوگیری کنند؛ اما گذشت زمان نشان داد که بسیاری از جوانان عضو کاخ به جرگه­ی سیاسیون مخالف رژیم پیوستند و کاخ را پوششی برای فعالیت­های سیاسی خود قرار دادند. از این رو عضویت در کاخ به معنی همسویی با اهداف مورد نظر رژیم به شمار نمی­رفت.[8]
افتتاح اولین شعبه­ی کاخ جوانان:
با تمهید مقدماتی و نیز پس از به پایان رسیدن کار ساختمانی­، اولین شعبه کاخ جوانان در جاده شمیران تهران، بالاتر از سه راه ضرابخانه، در شب 4 آبان­ماه 1345(ه.ش) به دست محمدرضا پهلوی افتتاح گردید. اولین قدم در بهره­برداری از کاخ اعلام موجودیت آن در قالب شخصیت حقوقی بود؛ پس اساسنامه­ای بدین منظور تدوین شد و هیئت مدیره­ای بدین منظور از سوی امیرعباس هویدا ـ نخست وزیر وقت ـ انتخاب و مشغول به کار شد. اعضای هیئت مدیره­ی انتخابی غلامرضا نیک پی، فتح­الله ستوده، پروین ثابتی، منوچهر پیروز، محمدرضا گودرزی، و نردین امیرطهماسب بود. شعبه­ی مرکزی کاخ جوانان روبه­روی حسینیه ارشاد قرار داشت.[9] این شعبه که بعدها کاخ مرکزی عنوان گرفت برفراز یک بلندی ساخته شده بود، در بنای آن کت ابخانه، سینما، کافه تریا، اتاق­های شطرنج، و موسیقی ربیلیارد تعبیه شده بود و در حیاط آن استخری بزرگ برای دختران و پسران ساخته شده بود. که هر روز در سالن اجتماعات آن برنامه­های متنوع از قبیل فیلم و کنسرت و سخنرانی به اجرا در می­آمد.[10] در جریان افتتاح شعب جنوبی و غربی در تهران مسئولان کاخ اعلام کردند به منظور به وجود آمدن محیط مناسب برای پرورش ذوق و استعداد و نیروهای فکری جوانان شهرستانی در شهرستان­ها نیز شعب کاخ جوانان تاسیس شود که در تبریز، کرمان، اصفهان، شهر ری، رشت، سنندج و... شعباتی ایجاد گشت.[11] سند زیر نشان­دهنده­ی یکی از اعتراضات مردمی است که در گزارشات ساواک منعکس شده است: با اوج­گیری مبارزات مردمی علیه رژیم و بروز درگیری­ها بین مردم و عوامل رژیم کاخ­های جوانان از جمله مراکز مورد حمله­ی مردم بود و بسیاری از ساختمان­های آنان در آتش خشم انقلابی مردم می­سوخت تا این­که در بهمن 1357 با پیروزی انقلاب نام کاخ­های جوانان به سازمان ملی امور جوانان تغییر نام داد. و در ساختمان­ها و موسسات برجای مانده از کاخ جوانان برنامه­های مذهبی اسلامی پیاده شد.[12]
2- دربار شاه
فساد دربار نه تنها در چهاردیواری کاخ­های پهلوی نماند، بلکه در تمام ارکان رژیم ریشه زد. نهادهای رژیم هر چه به دربار نزدیک­تر بودند، بیشتر به مظهر فساد تبدیل می‌شدند و کم کم از درون می‌پوسیدند و ناگهان فرو می‌ریختند.
شاه در فساد جنسی بی‌مبالاتی را به اوج رسانده بود. دربار او دائم محل رفت و آمد فواحش خارجی و معشوقه‌های داخلی بود. او از دوران جوانی تا اندکی پیش از مرگ دست از زن‌بارگی برنداشت. حتی لحظاتی که ملت ایران برای سرنگونی او در سرتاسر کشور بسیج شده بودند و در خیابان­ها صدای رگبار و مرگ بر شاه در هم پیچیده بود او در بارگاه خویش بی‌اعتنا به واقعیت­های بیرونی به عشق­بازی مشغول بود. شاید رفتار جنون‌آمیز جنسی محمدرضا بی‌تأثیر از مادرش نبود؛ زیرا مادرش به او سفارش می‌کرد: «از قدیم و ندیم گفته‌اند به هرچمن که رسیدی گلی بچین و برو»[13]» شاه و دلال محبت او، علم در رابطه با اخلاق جنسی به این اعتقاد رسیده بودند که مردان بزرگ احتیاج به یک سرگرمی دارند و مسئله جنسی بهترین سرگرمی است. به گزارش علم یک روز شاه و علم «درباره‌ی دوستان مؤ‌نث، گپ » می‌زدند. شاه از پیر شدن معشوقه‌ها صحبت می‌کرد و افزود «با وجود همه‌ی این­ها اگر این سرگرمی‌ها را هم نداشتیم به کلی داغان می‌شدیم.» علم نیز که در فساد جنسی دست کمی از شاه نداشت، در تأیید شاه گفت: «همه‌ی مردانی که مسئولیت­های خطیر به عهده دارند، نیاز به نوعی سرگرمی دارند و به عقیده من مصاحبت جنس لطیف تنها چاره‌ی کارساز است».[14] مسئله مهمی که بر فساد جنسی شاه دامن می‌زد، فساد اخلاقی خواهرانش اشرف و شمس بود. اشرف و شمس که از نقطه ضعف شاه آگاه بودند، «دختران زیبا را به او معرفی می‌کردند.» و «دختران جوان را به دام» می‌انداختند و برای محمدرضا به کاخ می‌آوردند.[15]
گرچه شخصیت‌های پیرامونی محمدرضا شاه ، پدر، مادر، خواهران، وزیر دفاع دربار و دوستان او نقش بسزایی در زمینه‌‌سازی فساد جنسی شاه داشته‌اند؛ اما عامل اصلی، شخصیت خود شاه بود. برای روشن شدن عوامل و ابعاد موضوع، مروری بر فساد جنسی محمدرضا شاه بی‌مناسبت نیست.[16]
3- کاباره­ها
واژه کاباره حرف تصغیر از camera کاباره یک واژه­ی لاتینی است و معنی آن می‌شود «اتاق کوچک». کافه هم ( camberette به فرانسوی Caf قهوه‌خانه) محلی است. عمومی که در آن نوشیدنی‌های الکلی و غیرالکلی و گاه غذاهای سبک عرضه می‌شود. مکانی عمومی و سرپوشیده است که در آن بر روی سکویی اجرای نمایش موزیک، آواز، تئاتر، رقص یا کمدی می‌شود و تماشاگران بر روی صندلی‌هایی در پیرامون سکو نشسته و به خوردن و آشامیدن می‌پردازند. صنعت کاباره­داری در ایران عمر چندانی ندارد و کاباره در ایران تکاملی از بنگاه­های شادمانی 35 تا 40 سال قبل می­باشد.
از مراکز تجمع کاباره‌ها در تهران قدیم، خیابان لاله‌زار بود. کاباره‌های معروف تهران قدیم عبارت بودند از: کاباره مولن‌روژ و کاباره میامی و در شیراز کاباره کازابا معروفیت داشت. در زبان عوام به کاباره، گاه رقاص­خانه هم گفته می‌شد. پرویز راجی سفیر شاهنشاه در انگلیس داستان خلوت کردن شاه و خانم «مورین» در تالار پذیرایی سفارت ایران در انگلیس را آورده است. شاه دیوانه عیاشی بود، او نه مانند یک پادشاه با وقار، بلکه مانند یک لات هرزه به دوره‌گردی در خارج از کشور می‌پرداخت.[17]
4 – سینمای ایران آن زمان
از دیگر مراکز فساد در عصر پهلوی سینما بود که البته مفاسد رژیم در سینما به حدی بود که بسیاری از نویسندگان، سینما را یکی از عوامل اصلی رواج ابتذال و فحشا در جامعه­ی آن عصر دانسته و بر آن تاخته و آزادی اعطایی که سیاست­گذاران به سینما داده­اند را نکوهش می­نمودند: «این صحنه­های افتضاح و رسوایی که با کمال آزادی وقاحت در پرده­ی سینما نمایش می­دهند و ستاره­های ایرانی با بدن­های لخت و عریان در حال رقص و هم آغوش شدن با جنس مخالف در پرده ظاهر می­شوند، جز رموز بی­عفتی و هرزه­گی و بی­بندوباری و شهوت­پرستی و جنایت چیز دیگری را به تماشا کنندگان یاد نمی­دهد... مفاسدی چون شیوع مدها و آرایش­های تازه، رذایل اخلاقی، دلسردی زن و شوهر، اتلاف وقت، آلودگی روح و...»[18] روزنامه­ی رستاخیز که در سال­های عصر پهلوی خود را داعیه­دار بررسی سینمای ایران وانمود می­کرد، تا حدی آشکار به مبحث ابتذال و رواج آن­ها بها می­داد که باعث شگفتی بود. انعکاس نگرش­های نویستندگان در خصوص روش­های بازیگری در این روزنامه بدین صورت بود: «یکی از آن چیزهایی که دست و پای بازیگران ما را می­بندد، چیزی است که در این اجتماع اسمش را(آبرو) گذاشته­اند. اگر یک بازیگر در صحنه به فکر آبرویش باشد، بازیگری است بی­آبرو... عامل دیگری که دست و پای بازیگر ایرانی را می­بندد، (نجابت) است».[19] فساد در سینمای ایران در طول این 50 سال دوران حکومت پهلوی به حدی بود که روحانیت از قدم گذاشتن در سینما احتراز می­کرد روحانیت در راس همه­ی آن­ها امام خمینی«ره» سینما را از عوامل اصلی ابتذال و فساد جوانان می­دانستند و از آثاری که دین و ارزش­های دینی را در فضایی از عریانی و بی­عفتی هتاکی می­کند، مورد حمله قرار می­دادند؛ شهید مرتضی مطهری حتی برای نقد فیلم «محلل» وارد سینما نشد و فقط صدای ضبط شده­ی آن را که تهیه شده بود گوش کرد.[20]
5- سفارت خانه
نمایندگی­های سیاسی ایران در خارج از کشور نیز به مراکز فحشاء و فساد تبدیل شده و سفارت ایران در آمریکا نقش مهمی در این مورد داشته و از این طریق حلال بسیاری از مسایل سیاسی بوده است.[21] علی شهبازی یکی از نیروهای گارد شاهنشاهی و سرتیم محافظ شاه، کسی که تا پایان عمر، در خارج از کشور، مغرب، پاناما، آمریکا و مصر او را ترک نکرد، در خاطرات خود، پرده از شبکه‌ای برمی‌دارد که برای فساد و زن‌بازگی شاه فعالیت می‌کردند. او معتقد است از وقتی که علم وزیر شد، در وزارت دربار «تشکیلاتی ویژه برای سرگرمی شاه درست کرده بود که اعضای آن سازمان عبارت بودند از؛ خود علم، افسانه رام، سیروس پرتوی، امیر متقی، ابوالفتح آتابای، کامبیز آتابای، هرمز قریب، سلیمانی، سرهنگ جهان‌بینی، عباس حاج‌فرجی، حسین حاج‌فرجی، ابوالفتح محوی، خانم آراسته و سرهنگ اویسی، تعدادی خارجی هم با آن­ها هم­کاری داشتند. این تشکیلات یک بودجه سرسام‌آور داشت.» او در مورد وظیفه این تشکیلات می‌گوید: «کارشان این بود که خانم‌های شوهردار و دختران بخت برگشته و یا همسران و دختران کسانی را که می‌خواستند مقامی بگیرند، برای شاه بیاورند.»[22] مسئله زن‌بارگی شاه را در خارج از کشور نیز سرایت کرده بود. شهبازی محافظ شاه می‌نویسد، علم برای عیاشی شاه در خارج از کشور نیز تشکیلاتی درست کرده بود و «عده‌ای مأموریت داشتند که در خارج از کشور هنگام مسافرت برای او قبلاً همه چیز را آماده کنند؛ البته اکثراً در مسافرت­ها اردشیر زاهدی و حسین دانشور و سرهنگ جهان‌بینی و مصطفی نامدار سفیر شاه در اطریش عهده‌دار آوردن خانمهای متعددی بودند. ارتشبد فردوست که خود یکی از دلالان فساد محمدرضا بود، می‌گوید: در مسافرت شاه به نیویورک «من دو نفر را به محمدرضا معرفی کردم، یکی گریس کلی بود که در آن زمان آرتیست تئاتر بود و دو بار با او ملاقات [کرد] و محمدرضا به وی یک سری جواهر به ارزش حدود یک میلیون دلار داد. این زن بعداً همسر پرنس موناکو شد ... نفر دوم یک دختر آمریکایی 19 ساله بود که ملکه زیبایی جهان بود ... چند بار با محمدرضا ملاقات کرد و به او نیز یک سری جواهر داد که حدود یک میلیون دلار ارزش داشت.»[23] از همه فعال‌تر محمود خوانساری بود که دختران جوان دانشجوی ایرانی را می‌آورد.»[24] به گفته فریدون هویدا سفیر شاه در سازمان ملل، فساد دربار شاه ابعاد خطرناکی داشت؛ «ولی گرفتاری اصلی در این قضیه فقط مسئله رشوه‌خواری یا دریافت حق کمیسیون توسط خانواده سلطنت نبود؛ بلکه اقدامات آن­ها الگویی برای تقلید دیگران می‌شد و به صورت منبعی درآمده بود که جامعه را در هر سطحی به آلودگی می‌کشاند»[25] به همین جهت از سال 1350 تا سال 1357 تنها در بازرسی [شاهنشاهی] 3750 پرونده سوء استفاده کلان تشکیل شد که عموماً به دادگستری ارجاع گردید»؛ ولی «پرونده‌ها طبق دستور شفاهی وزیر دادگستری بایگانی می‌شد و محمدرضا نیز اهمیتی به این امر نمی‌داد.»[26]

[1]. پهلوی، محمدرضا؛ به سوی تمدن بزرگ، کتابخانه پهلوی، تهران 2536 (1356)، ص 312.
[2]. مدنی، جلال الدین؛ تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم، مرکز انتشاراتی حوزه ی علمیه، دفتر انتشارات اسلامی، 1361و 1362، ص 121 .
[3]. همان، ص 138 .
[4]. روزنامه اطلاعات مورخه 7 و 8 اسفند 1357، نمونه ای از رشوه دادنها و باجهای هنگفت مأمورین سفارت ایران به آمریکاییان و فحشا موجود در سفارتخانه ها را به نقل از نیویورک تایمز ترجمه کرده است که عمق فحشا و فساد و نقش آن را در حل مسایل سیاسی نشان می دهد .رجوع شود به: مدنی، پیشین، ص 139و138.
[5]. برای دست یابی به آمار و اطلاعات موجود در این مورد رجوع شود به: مدنی، همان، ص 140و 139 و پاورقیهای آن.
[6]. کاخ جوانان، سند 8، شماره 1، 16 آذر1347 ، ص 3.
[7]. بررسی وضعیت اجتماعی کاخ غربی جوانان ، پایان نامه دانشگاهی، موجود در ارشیو مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
[8] . گفتگو با یکی ار مطلعان درمورد کاخ جوانان.
[9] . کاخ جوانان، سند 7، شماره 4، بهمن1351، ص 3 .
[10] . همان، شماره ی 12، خرداد1350، ص 19.
[11]. بایگانی کیهان، شماره ی پرونده 3 تا12، 1345/9/13 .
[12]. بایگانی کیهان، 57/7/10، پرونده 2 تا 13 .
[13]. پهلوی، تاج‌الملوک؛ خاطرات ملکه پهلوی، انتشارات به‌آفرین، تهران 1380، ص 36 .
[14] . علم، امیراسدالله؛ گفت و گوهای من با شاه، خاطرات محرمانه امیراسدالله علم، طرح نو، تهران 1371، ج2، ص 683 .
[15] . دیبا، فریده؛ دخترم فرح، ترجمه‌ی الهه رئیس‌فیروز، به‌آفرین، تهران، ص 338.
[16]. فردوست، حسین؛ ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست، ج 1، اطلاعات، 1370 تهران ، ص 194 .
[17]. همان­، ص 205و 200 .
[18] . اراکی، امیر؛ سینما و مطبوعات(تجربه ها و بررسی ها)، قم، انتشارات جواد، بی تا ، ص 5 .
[19]. رستاخیز( 1356/11/12) .
[20]. سن های شماره ی 37 -44 .
[21]. روزنامه اطلاعات مورخه 7 و 8 اسفند 1357، نمونه ای از رشوه دادنها و باجهای هنگفت مأمورین سفارت ایران به آمریکاییان و فحشا موجود در سفارتخانه ها را به نقل از نیویورک تایمز ترجمه کرده است که عمق فحشا و فساد و نقش آن را در حل مسایل سیاسی نشان می دهد .رجوع شود به: مدنی، پیشین، ص 139-138.
[22]. دیبا، همان، ص 98.
[23]. فردوست، حسین؛ پیشین، ص 206.
[24]. شوکراس، ویلیام؛ آخرین سفرشاه(سرنوشت یک متحدامریکا)، ترجمه ی هوشنگ عبدالرضا مهدوی، تهران، البرز، 1371 ، ص 444.
[25]. فردوست ، حسین؛ از ظهور تا سقوط پهلوی، خاطرات ارتشبدسابق حسین فردوست، تهران، اطلاعات، 1370،
ج 1 ، ص 226 .
[26]. همان، ص 194-195.